Ўғрилик жинояти: ҳуқуқий тавсифи, салбий оқибатлари ва жавобгарлик чоралари

Ўғрилик — бу фақат мол-мулкни олиш эмас, балки инсоннинг меҳнатига, унинг ҳалолликка бўлган ҳурматига бўлган хиёнатдир. Ушбу жиноят инсон ҳуқуқларига, жамиятнинг барқарорлигига ва одамлар ўртасидаги ишончга путур етказади. Ўзбекистон Республикаси Жиноят кодексининг 169-моддасида ўғрилик жинояти аниқ белгиланган ва унга нисбатан аниқ жазо чоралари белгиланган.

Жиноят кодексининг 169-моддасига кўра, жиноий жавобгарлик:

  • Модданинг 1-қисми: Ўғрилик, яъни ўзганинг мол-мулкини яширин равишда талон-торож қилиш, жавобгарликка сабаб бўлади ва қуйидаги жазоларни олишга олиб келиши мумкин:

Жарима — энг кам ойлик иш ҳақининг 50 бараваригача;

Мажбурий жамоат ишлари — 360 соатгача;

Ахлоқ тузатиш ишлари — 2 йилгача;

Озодликдан маҳрум қилиш — 1 йилдан 3 йилгача.

  • Модданинг 2-қисми: Агар ўғрилик киссавурлик шаклида содир этилган бўлса, яъни жабрланувчининг ўз гардероби ёки ёки қўлидаги сумкасидан ашё ўғирланган бўлса, жавобгарлик оғирлашади. Бундай ҳолда:

Жарима ёки мажбурий жамоат ишлари ва ахлоқ тузатишнинг ёрдамида жазолаш;

Қатъий жазо чоралари ишлатилиши мумкин.

  • Модданинг 3-қисми: Агар ўғрилик уй-жойга кириб, хусусий мулкка суиқасд қилган ҳолда содир этилган бўлса, бу ҳолда жиноят жуда оғир бўлади ва қуйидаги жазо чоралари белгиланади:

Жарима;

Мажбурий жамоат ишлари;

3 йилгача озодликдан маҳрум қилиш.

  • Модданинг 4-қисми: Агар ўғрилик жинояти ҳар қандай ташкилот ёки муассасада ўзлаштириш ёки растрата йўли билан амалга оширилган бўлса, бу ҳолат қўшимча санкцияларга олиб келади.

Ўғрилик жинояти нафақат мол-мулкка зарар етказади, балки жамиятдаги тинчлик ва ишончни ҳам бузади. Бу жиноят содир этилган шахснинг шахсий ҳаётига ёрдам бермасдан, унинг ижтимоий мавқеига ҳам кескин таъсир қилади.

Ҳар бир инсон, агар у ўз шахсий мулкини, оилавий моҳиятни ва инсон шахсини ҳурмат қиладиган бўлса, шундай тажовузларга йўл қўймаслиги керак. Ўғрилик жинояти, жамиятни ёмон иш ва қонун бузишга ташвиқ этиш орқали ижтимоий тартибни заифлаштиради.

Киссавурлик жинояти алоҳида эътиборга молик. Унда жабрланувчининг ўзга мулкини ўғирлаш билан бирга, кучли ёки жисмоний тажовузга олиб келиши мумкин. Киссавурлик шундай шаддодлигини кўрсатадики, бу ҳолат жиноятчига ва жабрланувчига бир хил даражада жиддий таъсир кўрсатади. Маъқул ва ёмон ёндашувлар ва чегаралар, ижтимоий хавфсизликнинг асосий заминини сақлашда муҳим ўрин тутади.

Маънавий қийматларни қайта тиклаш, ёшларнинг манфаатларини ҳимоя қилиш ва жамиятдаги адолатни таъминлаш учун, ҳар бир фуқаро ўз масъулиятини англаб, ушбу жиноятга қарши курашишда, кенг жамоатчилик, давлат органлари ва таълим муассасалари биргаликда иш олиб боришлари, хавф-хатарларнинг олдини олиш учун масъулиятни ҳис қилишлари керак.

Ўғрилик — бу жиноятнинг нафақат қонунга хилофлиги, балки одамнинг маънавий нуқтаи назаридан ҳам каби жиддий хиёнат ҳисобланади. Жамиятда тинчлик ва ўзаро ишончни тиклаш учун ҳар биримиз қонунга эҳтиром ва манфий жиноятларга қарши фаол туришимиз лозим.

 

 

Жиноят ишлари бўйича

Жиззах шаҳар суди раиси

Санжарбек Расулов