Бугун Жиззах вилоят ҳокимлиги биносида судьялар ва ҳокимлик ходимлари иштирокида оилавий ажримларни олдини олишга қаратилган тадбир бўлиб ўтди

Мазкур тадбир жараёнида Жиззах вилоят суди фуқаролик ишлари бўйича судлов ҳайъати раиси Н.Расулов ва Жиззах вилояти Оила ва хотин-қизлар бошқармаси бошлиғи Г.Нормуродовалар томонидан ўзаро ҳамкорлик тўғрисида Меморандум имзоланди.

Шунингдек, маҳаллаларда оилавий ажримларни олдини олиш, судда низолашаётган тарафларни муросага келтириш юзасидан ҳар ойда туман ва шаҳарларда ўтказиладиган яраштирув тадбирлар графиги ҳам тасдиқлаб олинди.

Бундай келишувлардан асосий мақсад:

Никоҳдан ажрашиш ва эрта никоҳ қуришнинг олдини олиш ва салбий оқибатларига қарши курашиш бўйича амалий чора-тадбирларни ташкил қилиш;

Оилалардаги нотинчлик ва низоларни кўриб чиқиш, уларни келтириб чиқарувчи омиллар ва оқибатларини бартараф этиш;

Оилалар (аъзоларининг) моддий таъминоти ёки биргаликдаги умумий мулки (мол-мулки)га оид низоларни кўриб чиқиш ва ҳал этишда ўзини ўзи бошқариш органлари ва фуқаролик институтлари ролини ошириш;

Мамлакатимизда оила муносабатлари барқарорлиги, оилалар фаровонлигини таъминлаш мақсадида амалга оширилаётган ислоҳотлар, қабул қилинаётган турли Қонун ва қонуности ҳужжатларининг мазмун-моҳияти ва аҳамиятини аҳоли орасида кенг тарғиб этишни йўлга қўйиш;

Оилавий муносабатлар барқарорлиги борасида профилактик тадбирларни амалга ошириш;

Никоҳдан ажратишга оид ишларни кўриб чиқишда фуқаролар йиғинининг Оилавий қадриятларни мустаҳкамлаш комиссияси масъулиятини мустаҳкамлаш;

Судларда кўрилган низоли оилалар ҳақида “Хавфсиз оила” тамойили асосида маҳалла ва бошқа ваколатли органларга ўз вақтида хабар бериб боришдан иборатдир.

Тадбирда сўзга чиққан судлов ҳайъати раиси Н.Расулов, Оила ва хотин-қизлар бошқармаси бошлиғи Г.Нормуродова, судья катта ёрдамчиси И.Холматова ва бошқармаси бош юрисконсульти Р.Хакимовалар келгусида ўзаро ҳамкорликни ушбу Меморандумдан келиб чиқиб амалга ошириш, жамиятда хотин-қизларга нисбатан тазйиқ ва зўравонликка доир муросасизлик муҳитини яратиш, хотин-қизларнинг ҳуқуқлари, эркинликлари ҳамда қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш, ажралиш ёқасига келиб қолган оилаларни яраштириш масалаларига алоҳида тўхталиб ўтдилар.

 

Жиззах вилоят суди

фуқаролик ишлари бўйича судьяси

Л.Халитова

Фуқароларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятларини тушунтириш, ҳуқуқий онг ва ҳуқуқий маданиятини юксалтириш, қонунчиликда амалга оширилаётган ўзгартириш ва қўшимчалардан хабардор қилиш, ўз ҳуқуқ ва қонунда кўрсатилган имтиёзлардан тўғри фойдалана билиш каби тушунчаларни ҳосил қилиш мақсадида Зарбдор туманидаги Ойбек МФЙ биносида маҳаллий аҳоли вакиллари ва фаоллар иштирокида Зомин туманлараро иқтисодий суди раиси Х. Мадатов томонидан Инсон ва фуқароларнинг асосий ҳуқуқлари, эркинликлари ва бурчлари, Ўзбекистон Республикасининг янги таҳрирдаги Конституциясининг мазмун-моҳияти юзасида давра суҳбати ташкил этилди.

Жумладан, Янги таҳрирда қабул қилинган Конституция Ўзбекистон жамиятининг эволюцион ривожланишидан келиб чиқаётган ҳаётий зарурат бўлиб, бу иш мамлакат, миллат ва халқ сифатида кейинги қадамларимизни аниқлаб олишимиз учун ғоят аҳамиятли масала, адолатли жамият қуриш йўлидаги улкан қадамлиги ҳақида таъкидлади.
Хусусан, Конституцияда Ўзбекистон – суверен, демократик, ҳуқуқий ва ижтимоий давлат экани қатъий белгилаб қўйилган.
Кучли ижтимоий ҳимоя ва муҳтожларга ғамхўрлик – давлат сиёсатининг муҳим йўналиши бўлиб бўлмоқда.
Тарихимизда илк бора Ўзбекистон – ижтимоий давлат, деб белгиланди. Яъни, инсонга эътибор ҳамда ғамхўрлик – давлат ва жамиятнинг энг асосий бурчи экани мустаҳкамланди.
Конституцияда камбағалликни қисқартириш, бандликни таъминлаш, ишсизликдан ҳимоя қилиш бўйича давлат ўзига қатор янги мажбуриятлар олмоқда. Умуман давлатнинг ижтимоий соҳадаги мажбуриятлари билан боғлиқ Конституциядаги нормалар 3 баробар кўпайтирилганлигини таъкидласак муболаға бўлмайди.
Конституцияда ҳар кимнинг уй-жойли бўлиш ҳуқуқи белгиланган. Ушбу норманинг амал қилиши ҳар бир фуқаро, жумладан, ёш оилаларнинг ўз бошпанасига эга бўлишини таъминлаб, кишиларнинг ҳаётдан розилик даражасини оширади.
Бундан ташқари, ҳеч ким суднинг қарорисиз ва қонунга зид тарзда
уй-жойидан маҳрум этилиши мумкин эмаслиги, уй-жойидан маҳрум этилган мулкдорга уй-жойнинг қиймати ҳамда у кўрган зарарларнинг ўрни қонунда назарда тутилган ҳолларда ва тартибда олдиндан ҳамда тенг қийматда (бозор қийматида) қопланиши таъминланиши кафолатланди.
Аҳоли кафолатланган бепул тиббий хизматлардан фойдаланиши мумкинлиги ҳам белгиланган. Умуман, Конституцияда аҳоли саломатлигини асраш билан боғлиқ нормалар 4 баробар кўпайтирилган. Бу аҳоли соғлиғини ишончли муҳофаза этиш ҳамда оналар ва болалар ўлими, юқумли касалликлар таҳдидини бартараф этишда жуда муҳим аҳамиятга эгалигини билдиради..
Шунингдек, Ижтимоий давлатга хос ёндашувлар таълим соҳасига оид кўплаб модда ва нормаларда ҳам ўз ифодасини топмоқда. Таълим ва илм-фанга оид нормалар қарийб 2 баробарга оширилганлиги ҳақида сўз юритди.
Давра суҳбати давомида суд раиси тадбир иштирокчиларига Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 30 сентябрдаги “Айрим қонун ҳужжатларига судларда ишларни кўришда прокурорнинг ваколатларини таъминлашга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги
968-сонли Қонуннинг мазмун-моҳияти юзасидан тушунтиришлар бериб ўтилди.
Бундан ташқари, ушбу Қонуннинг қабул қилиниши билан Ўзбекистон Республикаси Фуқаролик процессуал кодексига давлатнинг қонун билан қўриқланадиган манфаатларини ҳимоя қилиш мақсадида прокурорнинг ерга оид ҳуқуқий муносабатлар, давлат мулки, давлатга етказилган зарарнинг ўрнини қоплаш ва давлат бюджетидан ундирувлар билан боғлиқ ишларда иштирок этиш ҳуқуқини, шунингдек давлат манфаатларини ҳимоя қилиш учун судга ариза билан мурожаат қилиш ҳуқуқини назарда тутувчи ўзгартириш ва қўшимчалар киритилмоқда.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий процессуал кодексига прокурорнинг ерга оид ҳуқуқий муносабатлар, давлат мулки билан боғлиқ ишларда, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонунчиликни бузиш, давлат бюджетидан ундирувлар, ўзбошимчалик билан қурилган иморатга бўлган мулк ҳуқуқини эътироф этиш, хусусий мулк сифатида эгалик қилиш ва ундан фойдаланиш фактини аниқлаш, божхона тўловларини ундириш билан боғлиқ ишларда иштирок этишини назарда тутувчи ўзгартиришлар киритилаётганлиги юзасидан батафсил маълумотлар бериб ўтилди.
Шундан сўнг суд раиси томонидан Ўзбекистон Республикасининг 2024 йил 29 февралдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига кредит мажбуриятларини бажариш тартибини такомиллаштириш ҳамда аҳолининг микромолиявий хизматлардан фойдаланиш имкониятларини кенгайтиришга қаратилган ўзгартиришлар ва қўшимча киритиш тўғрисида”ги 914-сонли Қонуннинг мазмун-моҳияти юзасидан ҳам қисқача тушунтиришлар бериб ўтилди.
Ўтказилган давра суҳбатида иштирокчиларни қизиқтирган саволларига суд раиси томонидан батафсил жавоблар бериб ўтилди.

Инсон ҳуқуқ ва эркинликларини таъминлаш, тадбиркорлик субъектларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ҳамда қонуний фаолиятларини кафолатланганлиги юзасидан фуқароларга ҳуқуқий тушунча бериш мақсадида Зарбдор тумани ОАТБ Агробанк биносида ҳудудда фаолият юритиб келаётган тадбиркорлик субъектлари вакиллари ҳамда банк ва маҳаллий ҳокимият вакиллари ходимлари иштирокида Зомин туманлараро иқтисодий суди раиси Х.Мадатов томонидан бир нечта масалалар юзасидан давра суҳбати ташкил этилди

Хусусан, Ўзбекистон Республикасининг “Хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятининг шартномавий-ҳуқуқий базаси тўғрисида”ги Қонуннинг  мазмун-моҳияти  юзасидан сўз юритди.

Жумладан, ушбу Қонуннинг мақсади хўжалик шартномаси тушунчаси, тадбиркорлик фаолияти соҳасидаги шартномавий муносабатларнинг асосий принциплари, Хўжалик шартномаларининг субъектлари, Хўжалик шартномаси тарафларининг ҳуқуқлари ҳақида батафсил маълумотлар бериб ўтилди.

Хусусан, Хўжалик шартномаси тарафларининг ҳуқуқлари:

хўжалик шартномаларини тузиш, бажариш, ўзгартириш ва бекор қилиш муносабати билан зарур бўлган маълумотномалар ва бошқа ҳужжатларни сўраш ва олиш;

хўжалик шартномаларини тузиш, бажариш, ўзгартириш ва бекор қилиш билан боғлиқ масалалар юзасидан экспертларнинг ёзма хулосаларини сўраш ва олиш, мутахассислар билан маслаҳатлашиш;

давлат органлари ва бошқа органларга, мансабдор шахсларга илтимосномалар билан мурожаат этиш ҳамда шикоятлар бериш ва улардан асослантирилган ёзма жавоблар олиш;

бошқа тарафнинг иқтисодий аҳволи, нуфузи ва ишчанлик жиҳатлари хусусидаги маълумотларни тўплаш;

хўжалик юритувчи субъектларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилишнинг қонунда назарда тутилган воситалари ва усулларини қўллаш кабилар эканлиги ҳақида тушунтиришлар берилди.

Шундан сўнг давра суҳбати Ўзбекистон Республикасининг 2012 йил
2 майдаги “Тадбиркорлик фаолияти эркинлигининг кафолатлари тўғрисида”ги ЎРҚ-328-сонли Қонунининг мазмун-моҳиятини тушунтирилиши билан давом эттирилди.

Жумладан, мазкур Қонунга кўра, Тадбиркорлик фаолияти (тадбиркорлик) тадбиркорлик фаолияти субъектлари томонидан қонунчиликка мувофиқ амалга ошириладиган, ўзи таваккал қилиб ва ўз мулкий жавобгарлиги остида даромад (фойда) олишга қаратилган ташаббускорлик фаолияти эканлиги қонун ҳужжатларида белгилаб қўйилганлиги ҳақида айтиб ўтди. Шунингдек, Тадбиркорлик фаолияти субъектлари (тадбиркорлик субъектлари) белгиланган тартибда давлат рўйхатидан ўтган ҳамда тадбиркорлик фаолиятини амалга ошираётган юридик ва жисмоний шахслардан иборат эканлиги, Давлат органлари (қонун ҳужжатларида назарда тутилган ҳоллар бундан мустасно), уларнинг мансабдор шахслари, шунингдек тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланиши қонунчиликда ман этилган бошқа шахслар тадбиркорлик фаолияти субъектлари бўлиши мумкин эмаслиги белгилаб қўйилганлиги, қонунда назарда тутилган тадбиркорлик фаолияти субъектларининг ҳуқуқлари ҳақида қисқача тушунтиришлар бериб ўтди.

Шунингдек тадбир давомида Ўзбекистон Республикасининг 2004 йил 26 августдаги Фермер хўжалиги тўғрисида”ги Қонунининг мазмун-моҳиятига ҳам қисқача тўхталиб ўтилиб, қонуннинг мақсад ва вазифалари ҳамда асосий тушунчалар ҳақида тадбир иштирокчиларига ҳуқуқий тушунча берилди.

Ўтказилган давра суҳбатида иштирокчиларни қизиқтирган саволларига суд раиси томонидан батафсил жавоблар бериб ўтилди.

Бугун Зомин туманлараро иқтисодий суди раиси томонидан Зарбдор туман солиқ инспекцияси биносида маҳаллий аҳоли вакиллари, солиқ инспекцияси ходимлари ҳамда ҳудудда фаолият юритиб келаётган тадбиркорлик субъектларининг вакиллари иштирокида “Суд – ҳуқуқ соҳасидаги ислоҳотлар тўғрисида” давра суҳбати ташкил этилди.

Ўтказилган давра суҳбатида Зомин туманлараро иқтисодий суд раиси Х.Мадатов томонидан “Тўловга қобилиятсизлик тўғрисида”ги Қонунининг мазмун-моҳиятини йиғилиш иштирокчиларига тушунтириш берар экан, ўз сўзида юридик ва жисмоний шахсларнинг, шунингдек, якка тартибдаги тадбиркорларнинг тўловга қобилиятсизлиги соҳасидаги муносабатларни тартибга солишдан иборат эканлиги айтиб ўтди.
Шунингдек, мазкур Қонунда белгилаб берилган вақтинчалик ҳамда доимий тўловга қобилиятсизлик ҳақида тушунтиришлар берилди.
Вақтинчалик тўловга қобилиятсизлик — агар тегишли мажбуриятлар юзага келган санадан эътиборан уч ой ичида қарздор томонидан бажарилмаган бўлса, шаҳарни ташкил этувчи корхона ҳамда унга тенглаштирилган корхоналар томонидан эса олти ой ичида бажарилмаса, судга мурожаат этиш санасида қарздорнинг пул мажбуриятлари бўйича кредиторлар талабларини қаноатлантиришга ва (ёки) солиқлар ҳамда йиғимлар бўйича ўз мажбуриятларини бажаришга қодир эмаслиги;
доимий тўловга қобилиятсизлик эса — агар судга ариза бериш санасидаги ва ариза берилган йилнинг бошидаги ҳисобот даврида, агарда ариза йилнинг биринчи чорагида берилган бўлса, ўтган йилнинг бошидаги ҳисобот даврида қарздорнинг мажбуриятлари унинг активлари қийматидан ошиб кетган бўлса. Шунингдек, тўловга қобилиятсизлик тўғрисидаги иш ушбу Қонуннинг 7-моддасига мувофиқ судга мурожаат этиш ҳуқуқига эга бўлган шахснинг (органнинг) аризаси асосида қарздор юридик шахс давлат рўйхатидан ўтган жойдаги, шунингдек қарздор жисмоний шахс ва (ёки) якка тартибдаги тадбиркорнинг яшаш жойидаги суд томонидан кўриб чиқилиши ҳақида таъкидлади.
Шу билан бирга, Қарздорнинг тўловга қобилиятсизлиги тўғрисидаги ишлар Ўзбекистон Республикасининг Иқтисодий процессуал кодексида назарда тутилган қоидалар бўйича, ушбу Қонунда белгиланган ўзига хос хусусиятлар инобатга олинган ҳолда суд томонидан кўриб чиқилади. Қарздор пул мажбуриятларини бажармаганлиги муносабати билан унга нисбатан тўловга қобилиятсизлик тўғрисида иш қўзғатиш ҳақидаги ариза билан судга мурожаат этиш ҳуқуқига қарздорнинг ўзи ва кредитор эга эканлиги ҳақида сўз юритди.
Шунингдек, маърузачи томонидан тадбир иштирокчиларига 2024 йил 14 августдаги “Ўзбекистон Республикасининг айрим қонун ҳужжатларига суд ҳокимиятининг мустақиллиги кафолатларини мустаҳкамлашга, судлар фаолияти ҳақида жамоатчиликни хабардор қилишга хамда ягона суд амалиётини таъминлашга қаратилган ўзгартириш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги ЎРҚ-943-сонли Қонуннинг мазмун-моҳияти юзасидан тушунтиришлар берилди.
Жумладан, мазкур Қонунда назарда тутилишича кейинги йилларда «Янги Ўзбекистон — янги суд» принципи доирасида аҳолининг одил судловга эришиш имкониятларини янада кенгайтириш учун инсоннинг қадр-қиммати устуворлигини таъминлашга қаратилган муҳим ислоҳотлар амалга оширилганлиги, Хусусан, мамлакатимизда суд-ҳуқуқ тизимини янада такомиллаштириш, фуқаролар ва тадбиркорларнинг ҳуқуқлари ҳамда қонуний манфаатларини ишончли ҳимоя қилиш чораларини кучайтириш, одил судловни самарали таъминлаш бўйича изчил ишлар олиб борилди. Олиб борилган ишлар натижасида одил судловни амалга ошириш жараёнида шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилиш даражаси янги босқичга чиққанлиги, бугунги кунда суд қарорларининг қонунийлиги, асослилиги ва адолатлилигини текшириш институтини такомиллаштириш орқали процессуал кодексларга фуқаролар учун кулай ҳамда соддалаштирилган тартибни яратишга қаратилган тегишли ўзгартириш ва қўшимчалар киритилганлиги ҳақида умумий маълумотлар берилди.
Суд раиси йиғилиш иштирокчиларига учинчи масала юзасидан тўхталар экан, ўз сўзида корпоратив низоларни иқтисодий судларда кўрилишининг ўзига хос хусусиятлари ва аҳамиятлари юзасидан ҳуқуқий тушунтиришлар берилди.
Жумладан, корпоратив низолар билан боғлиқ ишлар Ўзбекистон Республикаси Иқтисодий процессуал кодексининг 30-моддасида келтирилган турлари бўйича ҳакамлик судига мурожаат қилиш тўғрисидаги ҳакамлик битими мавжуд бўлса, ҳакамлик судлари томонидан кўриб чиқилади, агар юқорида кўрсатилган битим мавжуд бўлмаса, у ҳолда иқтисодий судлар томонидан кўриб чиқилиши юзасидан маълумотлар берилди.
Бозор иқтисодиёти шароитида тадбиркорлар билан ўзаро ёки фуқаролар ўртасида юзага келаётган низоларни суд орқали ҳал қилиш алоҳида аҳамият касб этади. Шу боис, корпоратив муносабатлардан келиб чиқадиган низоларни кўриб чиқиш алоҳида ўзига хос хусусиятлари билан ажралиб туради. Жумладан,
биринчидан, иқтисодий судга даъво билан юридик шахслардан ташқари фуқаролар ҳам мурожаат қилишлари мумкин;
иккинчидан, корпоратив низо тарафлари суд буйруғи тартибида ёки ариза билан мурожаат қилишлари мумкин эмас, фақат даъво тартибида мурожаат қилишлари мумкин;
учинчидан, жамиятдан чиқариш талаби билан судга фақат жами улушлари жамият устав фонди (устав капитали)нинг камида ўн фоизини ташкил этадиган жамият иштирокчилари мурожаат қилишлари мумкин.
тўртинчидан, корпоратив низоларнинг айрим турлари учун махсус даъво муддати жорий қилинган;
бешинчидан, корпоратив низолар билан боғлиқ ишлар фақат иқтисодий судлар томонидан кўриб чиқилади;
олтинчидан, корпоратив низолар билан боғлиқ ишлар соддалаштирилган иш юритиш тартибида кўриб чиқилмайди.
Корпоратив низоларни иқтисодий судлар томонидан кўриб чиқилиши учун низо юридик шахс фаолиятидан келиб чиққан бўлиши талаб этилиши юзасидан тушунтиришлар бериб ўтилди.
Ўтказилган давра суҳбатида иштирокчиларни қизиқтирган саволларига Зомин туманлараро иқтисодий суд раиси томонидан батафсил жавоблар бериб ўтди.

Skip to content