ИЛЛАТДАН ОГОҲ БЎЛАЙЛИК
Одам савдосига ва Одам ҳуқуқларини ҳимоя қилиш нуқтаи назаридан эксплуатациянинг барча турларига қарши курашиш соҳасидаги умумий ҳуқуқий асослар Ўзбекистон Республикаси Конституциясининг ҳар қандай ҳудудда фуқароларни, уларнинг шахсий ҳуқуқларини ҳимоя қилишга доир моддаларида белгиланиши мумкин. ҳуқуқ ва эркинликлари, иқтисодий ва ижтимоий эркинликлари. Махсус нормалар кўринишида у ёки бу тарзда камситишни тугатиш, эксплуатация ва зўравонликдан ҳимоя қилиш, аёллар ва болалар ҳуқуқларига тааллуқли бўлган турли хил ҳуқуқ соҳаларидаги ҳужжатлар ва моддаларни таъкидлаш керак. чет элда ишга жойлашиш тартиби, кириш, чиқиш ва бўлиш, ҳуқуқбузарликлар ва шахсга қарши жиноятлар учун жавобгарликни белгиловчи жиноий ва маъмурий нормалар тўғрисида.
Ноқонуний миграция ва одам савдосига қарши курашиш бўйича чора-тадбирлар самарадорлигини ошириш ҳамда халқаро стандартларни жорий этиш мақсадида 2008 йил 17 апрелда Ўзбекистонда «Одам савдосига қарши курашиш тўғрисида»ги қонун қабул қилинди.
Қонун тўрт бобдан иборат бўлиб, ихчам шаклда БМТ Конвенцияси (2000) ва унга қўшимча протоколнинг асосий қоидаларини акс эттиради. Бобларда одам савдосига оид асосий тушунчалар, одам савдосига қарши курашиш фаолиятининг тамойиллари, органлар ва уларнинг ваколатлари санаб ўтилган, идоралараро комиссиянинг вазифалари, одам савдосидан жабрланганларни ҳимоя қилиш ва уларга ёрдам кўрсатиш, халқаро ҳамкорлик, шунингдек, Одам савдоси билан боғлиқ масалалар кўрсатилган. ушбу қонунга мувофиқ миллий қонунчиликни амалга ошириш. Қонун ўз замирида одам савдосига қарши курашиш бўйича давлат органларининг ташкилий-ҳуқуқий механизмлари ва вазифалари, ўз ҳудудий бошқармаларига эга бўлган ваколатли мувофиқлаштирувчи органни ташкил этишни белгилаб берди. Турли даражадаги халқаро ҳамкорлик имкониятлари ҳам кенгайди.
Бу даврда давлат томонидан одам савдосига қарши курашиш соҳасидаги қонунчиликни такомиллаштириш бўйича тадбирлар давом эттирилди. Шундай қилиб, 2008 йил 16 центябрда «Одам савдосига қарши курашиш тўғрисида»ги қонун қабул қилинганлиги муносабати билан Жиноят кодексига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қонун қабул қилинди. Ушбу Қонунга мувофиқ, «фойдаланиш мақсадида ёллаш» моддаси «одам савдоси» деб ўзгартирилди.
Одам савдоси тўғрисидаги қонун ҳужжатларини қўллашда юзага келадиган масалалар юзасидан ҳамда ушбу тоифадаги ишларни кўриш бўйича ягона суд амалиётини шакллантириш мақсадида Жиноят кодексига ўзгартириш киритилганидан бир йил ўтиб.
Олий суд Пленуми «Одам савдосига оид ишлар бўйича суд амалиёти тўғрисида»ги қарорни қабул қилди. Унда Жиноят кодексининг 135-моддаси «Одам савдоси» қўлланилиши юзасидан тушунтиришлар берилди.
Одам савдосига қарши курашиш бўйича фаолиятнинг ҳар бир соҳаси – одам савдосининг олдини олиш, аниқлаш, унга чек қўйиш, унинг оқибатларини минималлаштириш, одам савдосидан жабрланганларга ёрдам кўрсатиш механизмларига келсак, Қонунда белгиланган механизми ва амалга ошириш чора-тадбирлари. Амалда, бу ушбу чора-тадбирларнинг аниқ ижрочиларининг мавжудлигини ва тегишли қонун ости ҳужжатларини қабул қилишни назарда тутади.
Ўзбекистон фуқаролари айниқса, ёшларимиз хорижий юртларга бориб ишлашлари учун ушбу агентликка мурожаат қилишлари лозим.
Огоҳ бўлинг! Фирибгарларга алданиб қолманг!
Алишер Пулатов,
фуқаролик ишлари бўйича Зарбдор туманлараро суди судьяси